Döyülən uşaqların psixologiyası

Şiddət insan psixologiyası üçün ən zərərli davranışlardan biri ikən  uşaqların balaca yaşlardan döyülməsi, hər hansı şiddətə məruz qalması onun psixologiyasında bir sıra problemlərin yaranmasına gətirib çıxaracaqdır. Döyülən uşaqların ən bəlirgin özəlliklərindən biri öz yaşıdları arasında da şiddətə meyilli davranışlar sərgiləməsidir. Uşağın şiddətə məruz qalması, eyni bir güzgü kimi valideynlərini təkrar edərək, ətrafındakılara qarşı da şiddət göstərərn uşaqların yetişməsinə gətirib çıxaracaqdır.

Çünki uşaq bunu özü üçün normallaşdırır və uşaqların ilk rol modelləri ailəsi olduğu üçün ailədə gördüyü davranışları özü üçün doğru hesab edir və ətrafına da bu şəkildə yanaşır. Döyülən uşaqlar adətən duyğu və düşüncələrini ifadə edə bilməyən uşaqlar olurlar, ona görə gizlədikləri, ifadə edə bilmədikləri duyğu və düşüncələr onlarda aqressiya yarada bilir. Aqressiyanın, əsəbin normal bir duyğu olaraq qəbul edildiyi təqdirdə onun control edilməsi daha asan olur, nəinki onu basdıraraq yaşamaq. Çox hallarda bu uşaqlar sosial münasibətlərdə , düzgün şəkildə ünsiyyət qurmaqda çətinlik çəkirlər, çünki artıq zaman keçdikcə cəmiyyətdə şiddətin qəbul olunmayan bir davranış olduğunu gördükcə, alışdıqları bu davranışı dəyişmək və normal ünsiyyət qurmaq onlar üçün çox çətin olur.çünki valideynləri kimi onlarda da problem həll etmə bacarığı formalaşmır, tək bildikləri yol şiddət olur.

Döyülən uşaqların bir çoxunda aqresiv davranışlar kimi, özünəqapanma, özgüvənsizlik kimi bəlirtilər özünü göstərə bilir. Aşırı özünəqapalı, yaşıdları ilə ünsiyyətdən qaçan, altını islatma halları olan uşaqlarda ilk araşdırılan məsələlərdən biri də uşağın şiddətə məruz qalıb qalmamasıdır. Çünki bu uşaqlarda ən çox görülən davranışlar qeyd etdiyimiz kimi bəzilərində aqresiv, şiddətə meyllilik kimi davranış pozuntuları, bəzilərində özünəqapanma, cəmiyyətdən təcrid olma, nitqdə pozuntular, altını islatma, yuxu və yemə pozuntuları kimi bəlirtilər olur. Şiddət uşaqların qorxu və təşviş yaşamasına , əsəbi olmasına , davranış və inkişaf baxımından geriləməsinə,özünə və başqalarına qarşı güvən əksikliyinə, diqqət problemlərinə, asosyal şəxsiyyətin formalaşmasına və depresiyaya səbəb ola bilir. Uşaqların özlərini güvəndə hiss etmədikləri üçün yaşadığı o qorxu hissi onun gələcək həyatında da gənəl bir qorxuya çevrilir və təşviş pozuntuları kimi problemlər yarada bilir.

Ümumiyətlə uşaqlar hər zaman elə düşünürlərki ailəsi, valideynləri onlara necə davranırsa, ətrafındakı hərkəs ona elə yanaşacaq. Ona görə valideynləri tərəfindən şiddət görən uşaqlar da həyatlarında bu gözlənti içində olub, güvən duyğusu yaranmayacaq. Çünki ən yaxınları tərəfindən şiddət görmüş uşağın güvən duyğusu ən ağır şəkildə zədədlənir və uşaqda belə bir fikir formalaşırki, bunu valideynlərim mənə edirsə, hərkəs edə bilər. Ona görə bu uşaqlara ilk edilməsi gərəkilən onlar üçün o güvənli mühiti yenidən yaratmaqdır. Bunun üçün də valideynlər öz davranışlarını dəyişməli, uşaqlarla daha çox vaxt keçirməli, öpməli, qucaqlamalı, ona hörmət etməli, önəmli, dəyərli olduğunu ona hiss etdirməli, qətiyyən onu alçaltmamalı, cəzalandırmadan əl çəkməlidir. Çünki uşaq üçün ən ağır travma ailəsi tərəfindən göstərilən şiddətdir.
 

Psixoloq Ülkər Bağırzadə